Η έρευνα καταδεικνύει ότι η άποψη που θα υιοθετήσετε για τον εαυτό σας επηρεάζει βαθιά τον τρόπο με τον οποίο θα ζήσετε τη ζωή σας. Μπορεί να καθορίσει εάν θα γίνετε ο άνθρωπος που θέλετε να γίνετε και εάν θα πετύχετε τους στόχους που έχουν αξία για εσάς.
Πώς συμβαίνει αυτό; Πώς μπορεί μια απλή πεποίθηση να έχει τη δύναμη να αλλάξει την ψυχολογία σας και, κατά συνέπεια, τη ζωή σας;
ΟΙ ΔΥΟ ΤΡΟΠΟΙ ΣΚΕΨΗΣ
Η πίστη ότι οι ικανότητές σας, η ευφυΐα σας ή η προσωπικότητά σας είναι ένα προκαθορισμένο, βαθιά ριζωμένο, χαρακτηριστικό -με άλλα λόγια, ο παγιωμένος τρόπος σκέψης (ή η στατική νοοτροπία)– δημιουργεί την ανάγκη να αποδεικνύετε διαρκώς πράγματα στον εαυτό σας.
Σίγουρα θα έχετε συναντήσει στο περιβάλλον σας ανθρώπους που έχουν μοναδικό εξαντλητικό στόχο να αποδείξουν ότι αξίζουν -μέσα στην τάξη, στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία ή/και στις σχέσεις τους. Κάθε περίσταση απαιτεί επιβεβαίωση της ευφυΐας, της προσωπικότητας ή των δεξιοτήτων τους. Κάθε περίσταση αξιολογείται ως εξής: Θα πετύχω ή θα αποτύχω; Θα φανώ έξυπνος ή χαζός; Θα με δεχτούν ή θα με απορρίψουν; Θα νιώσω νικητής ή ηττημένος;
Μα η ίδια η κοινωνία μας δεν εκτιμά τις αξίες της ευφυΐας, της προσωπικότητας και των ικανοτήτων; Δεν είναι φυσιολογικό να θέλετε να έχετε αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα; Ναι, αλλά…
Υπάρχει ένας άλλος τρόπος σκέψης σύμφωνα με τον οποίο αυτά τα γνωρίσματα δεν είναι απλώς ένα τυχαίο συμβάν που πρέπει να δεχθείτε. Με αυτόν τον τρόπο σκέψης, εκείνο που σας έτυχε είναι απλώς η αρχή της εξέλιξης. Αυτό το σκεπτικό της ανάπτυξης (ή η νοοτροπία ανάπτυξης) βασίζεται στην άποψη ότι οι χαρακτηριστικές σας ιδιότητες είναι κάτι που μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από την προσπάθεια, τις κατάλληλες στρατηγικές και τη βοήθεια των άλλων. Αν και οι άνθρωποι διαφέρουν με κάθε πιθανό τρόπο -όσον αφορά τα έμφυτα ταλέντα και τις κλίσεις τους, τα ενδιαφέροντα και την ιδιοσυγκρασία τους-, όλοι μπορούν να αλλάξουν και να βελτιωθούν με την πρακτική και την εμπειρία.
Πιστεύουν άραγε οι άνθρωποι που έχουν αυτό το σκεπτικό ότι όλοι μπορούν να καταφέρουν τα πάντα, ότι όλοι όσοι έχουν το σωστό κίνητρο και τη σωστή παιδεία μπορούν να γίνουν ένας Αϊνστάιν ή ένας Μπετόβεν; Όχι, αλλά πιστεύουν ότι οι πραγματικές δυνατότητες ενός ανθρώπου είναι άγνωστες (και ανυπολόγιστες) και ότι είναι αδύνατον να προβλέψεις αυτό που μπορεί να επιτευχθεί ύστερα από επίμονο πάθος, μόχθο και εκπαίδευση.
Μπορείτε, λοιπόν, να διαπιστώσετε πως η πεποίθηση ότι οι πολύτιμες ανθρώπινες ιδιότητες μπορούν να καλλιεργηθούν δημιουργεί ένα πάθος για μάθηση.
Γιατί να σπαταλάτε τον χρόνο σας προσπαθώντας διαρκώς να αποδείξετε πόσο σημαντικοί είστε, ενώ θα μπορούσατε να γίνετε καλύτεροι;Γιατί να κρύβετε τα ελαττώματά σας αντί να τα ξεπερνάτε;Γιατί να ψάχνετε φίλους ή συντρόφους που θα τονώσουν την αυτοπεποίθησή σας αντί για ανθρώπους που θα σας προκαλέσουν να βελτιωθείτε;Και γιατί να αναζητάτε αυτό που είναι δοκιμασμένο αντί για εμπειρίες που θα διευρύνουν το μυαλό σας;
Το πάθος να διευρύνετε το μυαλό σας και να επιμένετε ακόμα και (και κυρίως) όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά είναι η σφραγίδα του σκεπτικού της ανάπτυξης. Είναι το σκεπτικό που επιτρέπει στους ανθρώπους να προοδεύουν σε κάποιες από τις πιο δύσκολες και απαιτητικές στιγμές της ζωής τους.
«Αλλάξτε τις σκέψεις σας και θα αλλάξετε τον κόσμο σας»
Norman Vincent Peale, «πατέρας» της θετικής σκέψης
ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΚΕΠΤΙΚΩΝ
- Σκεφτείτε κάποιον γνωστό σας ο οποίος είναι εμποτισμένος με τον παγιωμένο τρόπο σκέψης. Σκεφτείτε πώς προσπαθεί διαρκώς να αποδείξει την αξία του και πόσο ευάλωτος γίνεται όταν έχει άδικο ή όταν κάνει λάθη. Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί συμπεριφέρεται έτσι; (Συμπεριφέρεστε μήπως κι εσείς έτσι;) Τώρα θα αρχίσετε να καταλαβαίνετε το γιατί.
- Σκεφτείτε κάποιον γνωστό σας ο οποίος έχει ιδιαίτερες δεξιότητες στο πλαίσιο του σκεπτικού της ανάπτυξης. Σκεφτείτε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τα εμπόδια. Σκεφτείτε τα πράγματα που κάνει για να ξεπεράσει τα όριά του. Εσείς με ποιον τρόπο θα θέλατε να αλλάξετε τον εαυτό σας ή να ξεπεράσετε τα όριά σας;
- Φανταστείτε τώρα ότι έχετε αποφασίσει να μάθετε μία καινούργια γλώσσα και έχετε γραφτεί σε μια τάξη. Ύστερα από λίγα μαθήματα, ο καθηγητής σάς σηκώνει μπροστά σε όλη την τάξη και αρχίζει να σας βομβαρδίζει με ερωτήσεις.
- Μπείτε στη λογική του παγιωμένου σκεπτικού. Κρίνονται οι ικανότητές σας. Νιώθετε τα μάτια των άλλων πάνω σας; Μπορείτε να διακρίνετε την επίκριση στο πρόσωπο του καθηγητή σας; Νιώθετε την ένταση, το «εγώ» σας να τρέμει και να διστάζει; Τι άλλο σκέφτεστε και νιώθετε;
- Τώρα μπείτε στη λογική του σκεπτικού της ανάπτυξης. Είστε αρχάριος – γι’αυτό και είστε εδώ. Είστε εδώ για να μάθετε. Ο καθηγητής σας είναι η πηγή της γνώσης. Νιώστε την ένταση να φεύγει. Νιώστε το μυαλό σας να ανοίγει.
Το μήνυμα είναι: Μπορείτε να αλλάξετε τον τρόπο σκέψης σας!
Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
- Ξεκινήστε με την αποδοχή της ιδέας ότι όλοι μας έχουμε και τα δύο σκεπτικά.
- Μάθετε να αναγνωρίζετε τα ερεθίσματα που σας ωθούν στο παγιωμένο σκεπτικό. Είναι η αποτυχία; Κάποια προθεσμία; Μια διαφωνία;
- Κατανοήστε τι σας συμβαίνει όταν έρχεται στην επιφάνεια το πρόσωπο του παγιωμένου σκεπτικού. Ποιο είναι αυτό το πρόσωπο; Πώς σας κάνει να σκέφτεστε, να νιώθετε και να συμπεριφέρεστε; Πώς επηρεάζει τους ανθρώπους που είναι γύρω σας;
- Σταδιακά, μάθετε να διατηρείτε το σκεπτικό της ανάπτυξης παρά τα ερεθίσματα αυτά, εκπαιδεύοντας το πρόσωπο του παγιωμένου σκεπτικού σας και προσκαλώντας το να σας ακολουθήσει στο ταξίδι σας προς το σκεπτικό της ανάπτυξης.
- Όταν έχετε επιτύχει, μην ξεχάσετε να ρωτήσετε τον εαυτό σας: Τι χρειάζεται να κάνω για να διατηρήσω το σκεπτικό της ανάπτυξης και να συνεχίσω να εξελίσσομαι;
Βιβλιογραφική αναφορά
- Dweck, C. (2019). Άλλαξε τον τρόπο που σκέφτεσαι για να πετύχεις στην προσωπική και στην επαγγελματική σου ζωή. Αθήνα: Ψυχογιός Α. Ε.