Συχνές ερωτήσεις
Τι είναι η ψυχοθεραπεία και σε τι βοηθάει;
Η ψυχοθεραπεία είναι μία μορφή θεραπευτικής παρέμβασης που βασίζεται στον θεραπευτικό διάλογο και την επικοινωνία ανάμεσα σε έναν εκπαιδευμένο ψυχοθεραπευτή και έναν θεραπευόμενο με στόχο την αντιμετώπιση δυσκολιών συναισθηματικής φύσης. Η ψυχοθεραπεία είναι, στην ουσία, μία συνεργασία – σχέση ανάμεσα σε αυτά τα δύο μέρη. Εκτός από ατομική, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ομαδική, οικογενειακή ή ζεύγους.
Η ψυχοθεραπεία είναι μία επιστημονική και συνεχώς εξελισσόμενη θεραπευτική μέθοδος. Σταδιακά, έχουν δημιουργηθεί διάφορες θεραπευτικές κατευθύνσεις, οι κυριότερες των οποίων είναι η ψυχαναλυτική – ψυχοδυναμική, η συστημική – οικογενειακή, η γνωσιακή – συμπεριφορική, η υπαρξιακή, η θεραπεία Gestalt κ.α.
Κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως ηλικίας, θα μπορούσε να επωφεληθεί από την ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους θεραπευόμενους σε ένα εύρος θεμάτων, όπως:
- στον καθορισμό, την αναγνώριση και επίλυση των δυσκολιών τους
- στην αυτογνωσία και αυτοβελτίωση
- στην αλλαγή δυσλειτουργικών πεποιθήσεων, συμπεριφορών και συνηθειών
- στη δημιουργία και διατήρηση υγιών και λειτουργικών σχέσεων
- στην υιοθέτηση δεξιοτήτων που θα τους βοηθήσουν σε διαπροσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο
- στην επίτευξη των επαγγελματικών τους στόχων
- στην αποδοχή του παρελθόντος τους
- στη συνειδητή εστίαση στην παρούσα στιγμή
- στην καλλιέργεια ενός καλύτερου μέλλοντος κ.α.
Η ψυχοθεραπεία λειτουργεί και μετά την ολοκλήρωσή της, απλώς ο θεραπευόμενος γίνεται θεραπευτής του εαυτού του. Το ψυχοθεραπευτικό ταξίδι δεν έχει τέλος.
Πρέπει να αντιμετωπίζω κάποιο θέμα ή σοβαρό πρόβλημα για να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία;
Όχι απαραίτητα. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να υπάρξει εξαιρετικά χρήσιμη και βοηθητική, είτε για την επίλυση συγκεκριμένων δυσκολιών, είτε για την εκπλήρωση των προσδοκιών του ατόμου για αυτογνωσία και προσωπική ανάπτυξη, έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα της καθημερινής του ζωής.
Μολονότι, δηλαδή, ένας άνθρωπος δεν εμφανίζει συγκεκριμένα θέματα ή σοβαρά προβλήματα, μπορεί να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία προκειμένου να διευκολυνθεί στην επίτευξη των προσωπικών του στόχων σε όλους τους τομείς της ζωής του κι έτσι να γίνει μια πιο βελτιωμένη εκδοχή του εαυτού του.
Πότε και γιατί πρέπει να επισκεφθώ έναν ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή;
Προκειμένου να καταλήξει κάποιος στο συμπέρασμα πως χρειάζεται να επισκεφθεί έναν ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή, καλό είναι να αναρωτηθεί τα εξής:
- Μήπως αισθάνομαι πολύ καιρό άσχημα (π.χ. παρατεταμένο αίσθημα θλίψης, θυμού, άγχους κ.α.) και πιστεύω πως έχω φτάσει σε αδιέξοδο;
- Μήπως έχω αρχίσει να εκδηλώνω ψυχοσωματικά συμπτώματα (π.χ. πονοκεφάλους, στομαχόπονους, εξανθήματα κ.α.);
- Μήπως προσπαθώ να αντιμετωπίσω τα επώδυνα συναισθήματα που βιώνω με δυσλειτουργικούς τρόπους (π.χ. αποφυγές, απόσυρση, παραμέληση του εαυτού μου κ.α.);
- Μήπως έχω καταφύγει σε κάποια μορφή εξάρτησης (π.χ. υπερβολική κατανάλωση φαγητού, αλκοόλ, ναρκωτικές ουσίες κ.α.) προκειμένου να διαχειριστώ τη δυσκολία μου;
- Μήπως οι τρόποι που έβρισκα στο παρελθόν για να αντιμετωπίσω τις δυσκολίες μου (π.χ. συζήτηση με φίλους, εγχειρίδια αυτοβοήθειας κ.α.) δεν έχουν πλέον αποτέλεσμα;
- Μήπως έχω ανάγκη να ζητώ διαρκώς τη διαβεβαίωση των δικών μου ανθρώπων πως όλα θα περάσουν και θα πάνε καλά;
- Μήπως οι οικείοι μου ανησυχούν για εμένα και με προτρέπουν να επισκεφθώ κάποιον ειδικό;
Η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή δεν είναι σε καμία περίπτωση σημάδι προσωπικής αδυναμίας ή ανικανότητας. Η ψυχοθεραπεία είναι το καλύτερο δώρο που μπορείς να προσφέρεις στον εαυτό σου και αποτελεί προσωπική επιλογή. Όσο νωρίτερα αναζητήσεις τη βοήθεια του ειδικού, τόσο νωρίτερα θα μετριαστεί η δυσκολία, θα ανακουφιστείς ψυχικά, θα νιώσεις καλύτερα και θα γίνεις πάλι λειτουργικός/ή στην καθημερινότητά σου.
Πώς να επιλέξω τον κατάλληλο ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή;
Η επιλογή του κατάλληλου ειδικού είναι μια προσωπική υπόθεση, όπως άλλωστε συμβαίνει και με κάθε άλλο επαγγελματία υγείας.
Σημαντικά κριτήρια που μπορεί να βοηθήσουν σε αυτήν την επιλογή είναι τα ακόλουθα:
- Κάνε μια έρευνα στο διαδίκτυο (ιστοσελίδες, άρθρα κ.α.) και δες ποιου ειδικού η προσέγγιση σου αρέσει, ποιος σε αγγίζει περισσότερο με τις ιδέες του, ποιος έχει ασχοληθεί με το θέμα που σε αφορά.
- Ρώτησε άτομα του περιβάλλοντός σου αν γνωρίζουν να σου συστήσουν κάποιον ειδικό τον οποίο εμπιστεύονται.
- Εξέτασε την επιστημονική του κατάρτιση και την επαγγελματική του εμπειρία.
- Και το κυριότερο, εξέτασε πώς νιώθεις στις πρώτες συναντήσεις μαζί του: Νιώθεις άνετα; Αισθάνεσαι ότι σε καταλαβαίνει και σε αποδέχεται; Ταιριάζεις μαζί του;
Επίλεξε ακολουθώντας την αίσθησή σου και το ένστικτό σου!
Τι να περιμένω από την πρώτη συνεδρία;
Η πρώτη συνεδρία είναι αναγνωριστική, δηλαδή είναι ουσιαστικά μια συνάντηση γνωριμίας μεταξύ θεραπευτή – θεραπευόμενου.
Δε χρειάζεται καμία προετοιμασία, απλώς έρχεσαι στη συνάντηση και ξεκινάμε με ένα καλωσόρισμα και τον λόγο που σε έφερε εδώ. Δεν είναι απαραίτητο ο λόγος να σου είναι ξεκάθαρος, π.χ. μπορεί να πρόκειται για μια γενικευμένη απογοήτευση ότι τα πράγματα δεν πάνε παρακάτω ή ότι δεν απολαμβάνεις τη ζωή σου. Το αίτημά σου μπορεί να διαμορφωθεί στην πορεία με τη βοήθεια του θεραπευτή.
Σε αυτήν την πρώτη συνεδρία, κάποιοι προτιμούν να μονοπωλούν τη συζήτηση και να εκφράσουν όσα κρατάνε μέσα τους καιρό, ενώ άλλοι προτιμούν να τους κάνει ερωτήσεις ο θεραπευτής. Σε κάθε περίπτωση, ο θεραπευτής θα προσπαθήσει να σε κάνει να νιώσεις άνετα και ασφαλής.
Προς το τέλος της πρώτης συνεδρίας, ο ψυχοθεραπευτής θα σου δώσει μια πρώτη εικόνα σχετικά με το πώς σε άκουσε και θα σου προτείνει ένα θεραπευτικό συμβόλαιο, δηλαδή ένα πλαίσιο και τρόπους με τους οποίους θα μπορούσατε να δουλέψετε μαζί τις δυσκολίες σου.
Μετά την πρώτη συνεδρία, δεν είσαι υποχρεωμένος/η να κλείσεις την επόμενη. Σκέψου τι αίσθηση σου άφησε και πώς ήταν η μεταξύ σας επικοινωνία. Η πρώτη συνεδρία μπορεί να είναι και η τελευταία για όσους δε θέλουν κάτι περισσότερο από μια συμβουλευτική συνάντηση ή η αρχή ενός ενδιαφέροντος ταξιδιού αυτογνωσίας για εκείνους που έχουν αποφασίσει να προσφέρουν στον εαυτό τους το πολύτιμο δώρο της ψυχοθεραπείας!
Ο ψυχοθεραπευτής θα αποφασίσει για μένα;
Σε καμία περίπτωση ο ψυχοθεραπευτής δε θα σου υποδείξει τι να κάνεις, ούτε θα αποφασίσει για σένα. Ο ρόλος του είναι να σε προβληματίσει, να σε κινητοποιήσει και να σε ενθαρρύνει ώστε να αποφασίσεις αυτό που εσύ θεωρείς κατάλληλο και καλύτερο για τον εαυτό σου.
Ουσιαστικά, σε μαθαίνει να βρίσκεις λύσεις και τρόπους διαχείρισης των δυσκολιών σου, ώστε να μπορείς από ένα σημείο και μετά να λειτουργείς μόνος/η σου, χωρίς να εξαρτάσαι από τη βοήθειά του.
Ποια είναι η διάρκεια της ψυχοθεραπείας;
Η διάρκεια της ψυχοθεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως:
- τους στόχους που θέτουν από κοινού θεραπευτής – θεραπευόμενος
- τις προσδοκίες του θεραπευόμενου από τη θεραπεία
- τη δέσμευσή του στη θεραπεία
- το μέγεθος των δυσκολιών και τη συνθετότητα των θεμάτων που αντιμετωπίζει
- τον προσωπικό ρυθμό επεξεργασίας και εξέλιξης σε σχέση με αυτά τα θέματα
- το αν θέλει απλά να περιορίσει τα συμπτώματα που τον οδήγησαν σε θεραπεία
- ή αν επιθυμεί μια εκ βαθέων αναζήτηση και κατανόηση του εαυτού του.
Μετά από πόσο καιρό θα δω αλλαγή;
Είναι απολύτως εξατομικευμένο το πόσος καιρός θα χρειαστεί για να δεις τα πρώτα σημάδια αλλαγής.
Ο καθένας από μας δυσκολεύεται με τον δικό του ιδιαίτερο
τρόπο και χρειάζεται τον χρόνο του για να συνδεθεί με το μέσα του, να νιώσει και να καταλάβει τι τον απασχολεί, πόσο και πώς τον βαραίνει, τι θα κάνει με αυτό.
Υπάρχει περίπτωση να αισθανθείς ανακούφιση και να νιώσεις καλύτερα ήδη από την πρώτη συνεδρία. Συνήθως, όμως, η βελτίωση έρχεται σταδιακά μετά τις πρώτες συνεδρίες και σταθεροποιείται στις επόμενες.
Ακόμη κι αν η δυσκολία σου δεν έχει επιλυθεί μετά από μερικές συνεδρίες, ίσως να αισθάνεσαι ικανοποίηση από την πρόοδό σου, τις νέες δεξιότητες που μαθαίνεις και τις νέες προοπτικές που σου ανοίγονται.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να συνεχιστεί και μετά την επίλυση των αρχικών δυσκολιών, καθώς συνεχίζεις να εξοικειώνεσαι με καινούργιες οπτικές και αποκτάς καλύτερη λειτουργικότητα και μεγαλύτερη αίσθηση ευημερίας.
Είναι σημαντικό να επιμείνεις με την ψυχοθεραπεία αρκετό καιρό, ώστε να της δώσεις την ευκαιρία να δουλέψει.
Πότε θεωρείται επιτυχημένη η ψυχοθεραπεία;
Η επιτυχημένη ψυχοθεραπεία προϋποθέτει:
- προσωπική θέληση από τον ενδιαφερόμενο να ξεκινήσει το ψυχοθεραπευτικό ταξίδι
- δέσμευση και σταθερότητα στη θεραπεία
- εγκαθίδρυση μιας «θεραπευτικής συμμαχίας – σχέσης», δηλαδή θεραπευτής και θεραπευόμενος συνεργάζονται για να πετύχουν έναν κοινό σκοπό
- ένα ομαλό και συνειδητοποιημένο κλείσιμο.
Η επιτυχημένη ψυχοθεραπεία δε σημαίνει αναγκαστικά ότι ένας θεραπευόμενος έχει “θεραπευτεί” από ένα σύμπτωμα ή μία ψυχική διαταραχή, αλλά ότι έχει καλλιεργήσει τις δεξιότητες και τις δυνάμεις του ώστε να διαχειρίζεται αποτελεσματικότερα τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που βιώνει στη ζωή του.